Λαγκαδαίϊκα

Τα Λαγκαδαίϊκα βρίσκονται βορειοδυτικά των Τρικάλων και βόρεια της Καρυάς. Απέχουν από το Ξυλόκαστρο 35 χλμ. Αποτελούνται από τρεις συνοικίες: Τα Σπαρτινέϊκα, η οποία έχει γύρω στα 80 σπίτια, τα Τουρτουρέϊκα με 50 σπίτια και η οποία μετονομάσθηκε σε Κρυσταλλοπηγή και τα Λαγκαδαίϊκα, η οποία έχει άλλα τόσα σπίτια περίπου. Και οι τρεις συνοικίες τούτες έχουν χτισtεί στα ριζώματα του όρους Χελιδορέας (Μαύρο Όρος), το οποίο είναι παρακλάδι της Κυλλήνης. Τα Λαγκαδαίϊκα είναι μαγευτικό χωριό, υγιεινό, γεμάτο δέντρα και νερά και μπορούμε να πούμε εύφορο. Παλαιότερα η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Γελλήνη.

Το Γελλήνη εμφανίζεται για πρώτη φορά μετά το 1100 μ.Χ. και το όνομα του το πήρε από την Πελλήνη. Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού, οι "Έλληνες προσπάθησαν να σβήσουν τα ίχνη της ειδωλολατρίας δίνοντας ονόματα στα χωριά τους παρμένα είτε από τη φύση, είτε από παραφθαρμένα ονόματα αρχαίων πόλεων. 'Έτσι οι Πελληνείς, που ανέβηκαν στα ορεινά ονόμασαν το αρχαίο Μύσαιο, Τρίκαλα και τις αρχαίες κώμες που βρίσκονται στα ριζώματα της Χελιδορέας, Γελλήνη αντί Πελλήνης.

Για τα πρώτα χρόνια του χωριού τούτου δεν έχουμε ιστορικές μνήμες. Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι αργότερα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν κι αυτό ένα κεφαλοχώρι αρκετά πλούσιο και υπολογίσιμο. Οι κάτοικοί του αισθάνονταν τον εαυτό τους ασφαλή, μακριά από τους Τούρκους, οι οποίοι έρχονταν κι έπαιρναν τους φόρους κι έφευγαν χωρίς να ενοχλούν τους κάτοικους, οι οποίοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την γεωργία. Μόνο μια μικρή αστυνομία τούρκικη έμενε στο Γελλήνη για την ησυχία των κατοίκων. Το χωριό στα χρόνια της σκλαβιάς είχε αρκετά κοπάδια που βοσκούσαν στη Χελιδορέα και στη Ζήρεια. Στο Μαύρο όρος υπάρχουν άφθονα κρύα νερά. Πάνω στο Μαύρο όρος υπήρχε και κάποιο παμπάλαιο ερημοκλήσι, το οποίο έπεσε πριν από την επανάσταση του 1821.Παραπλεύρως υπήρχαν μεγάλες σπηλιές μέσα στους βράχους, οι οποίες το 1821 ήταν οχυρωμένες μπροστά με μεγάλα τοιχία και πολεμίστρες και στις οποίες κατέφευγαν τα γυναικόπαιδα για να προστατευθούν από τις τούρκικες εισβολές τον καιρό των επιχειρήσεων του Ιμπραήμ.

Σήμερα υπάρχει τοποθεσία που οι χωρικοί την ονομάζουν «ο Βράχος του Ιμπραήμ». Εδώ, οι στρατιώτες του Ιμπραήμ, ήρθαν και σκότωσαν μερικούς Γελληνιάτες. Κάτω από αυτό το βράχο υπάρχει η τοποθεσία «Μαγγάνια», από την οποία αναβρύζουν κρυστάλλινες πήγες ,που κυλάνε μέσα σε μια χαράδρα, την οποία συντροφεύουν πολλά βαθΰσκια πλατάνια. Από τα «Μαγγάνια», οι Τούρκοι με υδραγωγείο μετέφεραν το νερό κοντά στο σημερινό σχολείο σε μια τοποθεσία, που οι χωρικοί ονομάζουν «Εργαστήρια». Εδώ οι Τούρκοι είχαν εργαστήρια βυρσοδεψιών.

Πολλά, έχει πλάσει η φαντασία του λαού για τους «Νεραϊδόκηπους» της Γελλήνης, οι οποίοι βρίσκονται πάνω σ' ένα θεόρατο βράχο σε απόσταση, περίπου μιας ώρας, από το χωριό . Στη ράχη αυτού του βράχου βρίσκεται ένα μεγάλο λιβάδι,το οποίο την άνοιξη είναι καταπράσινο. Εδώ χορεύουν Νεράιδες και Ξωτικά και οι χωρικοί ακούνε τραγούδι μελωδικό κι απόκοσμο.

Στα Λαγκαδαίϊκα υπάγεται και η μονή του Αγ. Κωνσταντίνου, η οποία είναι απομεινάρι της ιστορίας του τόπου και θαυμάζεται ως ένα από τα σπουδαία μεσαιωνικά μνημεία.

Στην κοινότητα Λαγκαδαίϊκων υπάγεται και ο οικισμός Αμφιθέα που αποτελείται από 40 σπίτια. Είναι χτισμένο νοτιοδυτικά «της κορφής της Παναγιάς», που βρίσκεται πάνω από το Καμάρι. Εκεί βρίσκεται και το φαράγγι της Φόνισσας. Η περιοχή μετά την επανάσταση περιήλθε στους Νοταραίους και συνέχεια στους Γελινιάτες, οι οποίοι έχτισαν το μικρό αυτό χωριό για να παραχειμονιάζουν. Παράγει σταφίδα μαύρη και ραζακιά, λαδί και σιτηρά.