Καλώς ήρθατε στο ιστορικό Γελίνι ή στη «Γελλήνη», όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια. Ένα χωριό με πολύ πράσινο, άφθονα νερά, θρησκευτικά τοπόσημα και σούπερ δραστηριότητες που θα σε κρατήσουν για ώρα απασχολημένο/ η στα ορεινά!
Ένα μαγευτικό τοπίο, περίπου 45’ μακριά από το Ξυλόκαστρο, με ιστορία που ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα καταλήγοντας στα νεότερα χρόνια και συμπλέκει στοιχεία μυθολογίας και λαϊκών αφηγήσεων.
Ενεργειακός τόπος, όπως λέγεται, με νεραϊδόκηπους, σχολεία που θυμίζουν αρχαιοελληνικούς ναούς, δάση με ακακίες, επιβλητικούς βράχους που προσφέρονται για ορειβασία, καθαρά νερά, ρέματα με κρυφές, παραμυθένιες γωνιές και πολλά ακόμη διαθέτει το Γελίνι μας!
Και δεν περιγράφω άλλο, παρά σε αφήνω να το γευτείς με την ησυχία σου...
Το Γελίνι ως προάστιο ενός λαμπρού βασιλείου της αρχαίας Ελλάδας
Κατά καιρούς, έχουν αναφερθεί στην περιοχή μας πολλοί ιστορικοί. Ένας από αυτούς είναι και ο Σταύρος Κουτίβας, ο οποίος στο βιβλίο του «Τα ιστορικά του Ξυλοκάστρου» σχετίζει το Γελίνι με την Πελλήνη. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή για να καταλάβουμε τη σύνδεσή τους.
Γνωρίζουμε πια ότι η αρχαία Πελλήνη ήταν μια περίφημη πόλις – κράτος. Αρκεί να πούμε ότι το σημερινό χωριό «Πελλήνη» αποτελούσε κάποτε ένα σπουδαίο και ισχυρό βασίλειο, από το οποίο ξεπετάχτηκαν οι Αριστοναύτες, τέσσερις Ολυμπιονίκες αθλητές αλλά και πολεμιστές που έπλευσαν μέχρι την Τροία και προσαρτήθηκαν στο πολεμικό δυναμικό της πασίγνωστης εκστρατείας.
Η αρχαία Πελλήνη, λοιπόν, ήταν, μεταξύ άλλων, γνωστή για τις μάλλινες χλαίνες της. Ενώ στο χωριό της Πελλήνης δεν υπήρχαν πολλά νερά, στο Γελίνι αντίθετα, το νερό έρεε πάντα άφθονο. Ισχυρίζεται έτσι ο ιστορικός, ότι στα «μαγγάνια», μια περιοχή του Γελινίου με πολλές πηγές και κρύα ύδατα, βρίσκονταν εργαστήρια στα οποία κατασκευάζονταν οι χλαίνες αυτές (χρειάζονταν απαραίτητα ο αργαλειός και η νεροτριβή για να δημιουργηθούν). Μάλιστα, ξέρουμε ότι οι χλαίνες ήταν ένα από τα δώρα που προσφέρονταν στους Ολυμπιακούς αθλητές, όταν εκείνοι έπαιρναν μετάλλιο.
Τα χρόνια κύλησαν και όλα αυτά πέρασαν στη λήθη. Όχι όμως και τα ίχνη του αρχαίου πολιτισμού. Σταδιακά, λοιπόν, όταν οι αγρότες, σκάβοντας τα χωράφια τους, άρχισαν να βρίσκουν πλάκες που έφεραν το όνομα «ΠΕΛΛΗΝΗ». Ωστόσο, με δεδομένο ότι το «Π» στα αρχαία ελληνικά προσομοιάζεται με το σύγχρονο «Γ» της νέας ελληνικής, οι κάτοικοι μπερδεύτηκαν και το πέρασαν για «ΓΕΛΛΗΝΗ», κάτι που τους έκανε να ονομάσουν το χωριό ακριβώς έτσι. Η «Γελλήνη» που σήμερα θα δεις κυρίως ως «Γελίνι» σε διάφορες ταμπέλες, είναι παραφορά του «Πελλήνη», μιας και το όμορφο χωριό αποτελούσε προάστιο του λαμπρού βασιλείου.
Οι τρεις οικισμοί στο μεγάλο χωριό
Μαθαίνουμε από απογραφή του 1700 ότι το Γελίνι είχε 222 κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι το χωριό κατοικούνταν διαχρονικά. Η πειρατεία που έκανε τους πάντες να τρέμουν τις παραθαλάσσιες περιοχές και στη συνέχεια, η Τουρκοκρατία που εμπόδιζε τους ντόπιους από το να κατοικούν ελεύθερα στα πεδινά, κράτησε αμείωτη την παρουσία του ανθρώπινου στοιχείου στα βουνά κι εν προκειμένω, στο Γελίνι.
Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν τρεις οικισμοί στο Γελίνι. Τα Λαγκαδαίικα, τα Σπαρτιναίικα και τα Κορωναίικα. Τα fun facts της υπόθεσης αναφέρουν ότι τα «Σπαρτιναίικα» πήραν το όνομά τους από τα πολλά σπαρτά που καλλιεργούνταν στην περιοχή, ενώ υπάρχει και άλλο τοπωνύμιο που λέγεται «Τουρτουραίικα», παίρνοντας μάλλον την ονομασία του από το πολύ κρύο που υπάρχει στο σημείο.
Κάθε οικισμός είχε τις δικές του εκκλησίες. Το Γελίνι διέθετε μάλιστα και μοναστήρια, γεγονός που αποδεικνύει τη σημαντικότητα και την ευρύτητά του. Αξίζει να αναφέρουμε ότι παλαιότερα ανήκε στον Δήμο Τρικάλων, ο οποίος με τη σειρά του απαρτιζόταν από τα Τρίκαλα, το Ρέθι, τη Μάννα, την Πελλήνη, το Δενδρό και το Γελίνι. Μάλιστα, ο Δήμος αυτός και κατ’ επέκτασιν, οι δημοτικές αυτές κοινότητες, ανήκαν στον Νομό Αργολιδοκορινθίας, που είχε ως έδρα το Ναύπλιο.
Τα παραπάνω αναφέρονται, για να φρεσκάρουν τη μνήμη τους οι παλαιοί και να μαθαίνουν οι καινούργιοι!
Η σταδιακή μετάβαση στα Γελινιάτικα
Το Γελίνι βρίσκεται σε αρκετά μεγάλο υψόμετρο, γεγονός που δημιουργούσε δύσκολες συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους. Σταδιακά, λοιπόν, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, όπως στα περισσότερα χωριά μας, έτσι κι εδώ, οι ντόπιοι άρχισαν να κατεβαίνουν στα πεδινά, στήνοντας εκεί τις χειμερινές τους κατοικίες. Γίνονται, λοιπόν, διπλοκάτοικοι.
Πού εγκαθίστανται; Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς! Κατά βάση, στα Γελινιάτικα είναι η απάντηση. Στον νέο τόπο κατοικίας τους ξεκινούν μια νέα ζωή, που όμως δεν τους απομακρύνει από το ορεινό χωριό, το οποίο επισκέπτονται πάντα τους καλοκαιρινούς μήνες, καλλιεργώντας τον τόπο τους.
Ενώ, λοιπόν, τα Γελινιάτικα είναι για πολλά χρόνια ο οικισμός των Σπαρτιναιίκων, αυτό αλλάζει σταδιακά. Έτσι, το 1957, τα σκήπτρα παίρνουν τα Γελινιάτικα και γίνονται αυτά έδρα της κοινότητας και τα Σπαρτιναίικα χαρακτηρίζονται ως οικισμός των Γελινιατίκων.
Οι ασχολίες των κατοίκων – Η θέση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας
Στο χωριό η βασική καλλιέργεια ήταν… τα μήλα! Μάλιστα, σωστά διαβάσατε. Μπορεί σήμερα την πρωτοκαθεδρία στην παραγωγή μήλου να έχει το Μάννα, αλλά τότε, τα νερά και η μόνιμη παρουσία των κατοίκων ευνοούσε την καλλιέργεια αυτή. Παράλληλα, την τιμητική τους είχαν τα σιτηρά, τα φασόλια και οι φακές, που είχαν πολύ μεγάλη αξία. Οι καλλιεργητές τα έσπερναν τόσο για ιδιοκατανάλωση, όσο και για να τα πουλήσουν.
Από προφορικές ιστορίες που φτάνουν σ’ εμάς από παππούδες, οι οποίοι έζησαν μετά το 1800, μαθαίνουμε ότι ούτε τετραγωνικό δεν έμενε ακαλλιέργητο. Οι άνθρωποι ήθελαν κι έπρεπε να επιβιώσουν, γι’ αυτό και κάθε σπίτι διέθετε επίσης δικά του ζωντανά. Γίδες, κότες, πρόβατα και μουλάρια που χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικό μέσον υπήρχαν σε πολλά νοικοκυριά.
Στο Μαυριόρος μάλιστα, το βουνό δηλαδή όπου και βρίσκεται το Γελίνι, πέρα από τους Γελινιάτες, μαθαίνουμε ότι έρχονταν και κτηνοτρόφοι από άλλες περιοχές, όπως είναι η Σαλαμίνα, το Σουσάκι και οι Άγιοι Θεόδωροι. Αυτοί διέμεναν στον τόπο το καλοκαίρι και τον χειμώνα επέστρεφαν στον τόπο μόνιμης κατοικίας τους.
Τουρκοκρατία, Κατοχή κι Εμφύλιος – Ο πόλεμος άφησε το στίγμα του
Λέγεται ότι οι Τούρκοι δεν είχαν διαρκή παρουσία στις ορεινές περιοχές. Συνήθως έστελναν άτομα για να εισπράξουν τους φόρους από τους Έλληνες και ύστερα, επέστρεφαν στα παραθαλάσσια σπίτια τους. Είναι σημαντικό μάλιστα να διασαφηνίσουμε ότι στην περιοχή μας, η παρουσία των Τούρκων ήταν πολύ πιο βραχεία σε σχέση με άλλα μέρη της Ελλάδας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι γλιτώσαμε το αιματοκύλισμα. Τουναντίον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο βράχος του «Μπραή Μπέη», που βρίσκεται στα «Μαγγάνια», ο οποίος πήρε το όνομά του από τη μάχη που προηγήθηκε στο σημείο ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους.
Fast forward και πηγαίνουμε στην περίοδο της Κατοχής. Όπως οι Τούρκοι, έτσι και οι Γερμανοί, δεν ενοχλούσαν συχνά το χωριό. Όμως, είχαμε κι εδώ απώλειες από τους κατακτητές, όπως απώλειες είχαμε και στον Εμφύλιο πόλεμο. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν κι ο Μανώλης Σταθάκης, υπεύθυνος του ΕΛΑΣ της Αργολιδοκορινθίας και από τους βασικούς καπεταναίους. Η μάχη πραγματοποιήθηκε στα Σπαρτιναίικα. Από την άλλη πλευρά, χάθηκε, μεταξύ άλλων, η αντάρτισσα αδερφή του καπετάν Περδίκα (Δημήτρη Γιαννακούρα), του «λαϊκού στρατιωτικού ηγέτη», όπως τον αποκαλούν πολλοί. Μαρτυρίες λένε ότι η μάχη ήταν πολύνεκρη. Το ποτάμι κατέβαζε νεκρούς μέχρι και την Καλλιθέα, όπως αφηγούνται οι γηραιότεροι.
Ο Νεραϊδόκηπος και τα στοιχειά
Στα ζωνάρια του Μαυριόρους υπάρχει μια καταπράσινη ζώνη, όπου λέγεται ότι βρίσκεται ο Νεραϊδόκηπος. Το έδαφος ξεχωρίζει σε βαθμίδες και φυσάει τόσο πολύ που ακούγονται σφυρίγματα. Έτσι, βγήκε η δοξασία ότι στο σημείο βρίσκεται ο Νεραϊδόκηπος, όπου έμεναν νεράιδες. Ο φερόμενος ως Νεραϊδόκηπος βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι της Παναγίας.
Σημαντικά θρησκευτικά ορόσημα της περιοχής στο Γελίνι
Το Γελίνι διαθέτει από τα πιο σημαντικά και όμορφα θρησκευτικά ορόσημα της περιοχής μας, με το μοναστήρι του Αγίου Κωνσταντίνου να έχει την πρωτοκαθεδρία. Πρόκειται για μονή του 1100 που «κρέμεται» στον βράχο και διαθέτει μεγάλη ιστορία, που μας έρχεται από την Πόλη.
Εξίσου σημαντικά είναι το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία και της Παναγίας. Το τελευταίο μάλιστα διαθέτει μετόχι στα Γελινιάτικα, όπου και διαμένουν μόνιμα μοναχές κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ αποτελεί από τα πιο δημοφιλή θρησκευτικά τοπώσημα της περιοχής μας.
Το Γελίνι σήμερα: Δραστηριότητες & σημεία ενδιαφέροντος
Στο Γελίνι θα βρεις κόσμο συνήθως όταν ξεκινά να καλοκαιριάζει, με δεδομένο ότι η πρόσβαση είναι πιο δύσκολη, όταν χιονίζει. Προτείνεται ως ένα μαγικό τοπίο για περπάτημα και ορειβατικές περιπέτειες!
Όταν με το καλό κοπιάσεις στην περιοχή Λαγκαδαίικα, σου προτείνουμε να επισκεφθείς το «ρέμα του Κόνδη», όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι. Ο γεωπόνος κ. Κώστας Κόνδης έχει δημιουργήσει μια υπέροχη πέτρινη κατασκευή στα όρια της αυλής του σπιτιού του και κάτω από αυτήν, με παγκάκια και σκαλίτσες που οδηγούν τον επισκέπτη στο ποτάμι. Δεν υπάρχει αυλόπορτα κι έτσι, το υπέροχο σκηνικό είναι πάντοτε προσβάσιμο σε όλους. Για να μεταβείς σε αυτό, μόλις βρεις μια παλιά, μπλε ταμπέλα (Λαγκαδαίικα), θα ακολουθήσεις τον αριστερό δρόμο της διασταύρωσης. Λίγα μέτρα αργότερα, θα ανακαλύψεις το σπίτι που φαίνεται στη διπλανή εικόνα και αφού διασχίσεις την αυλή του, θα βρεθείς στο νεραϊδένιο σκηνικό.
Μοναδικής ομορφιάς είναι επίσης και το παλιό Δημοτικό Σχολείο τύπου Καλλία ή Συγγρού που αυτή τη στιγμή αναστηλώνεται. Όπως τα κτίσματα αυτού του τύπου, έτσι κι εκείνο, φέρει στοιχεία αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής, είναι πέτρινο, με δύο αίθουσες και δίρριχτη σκεπή.
Τέλος, στο Γελίνι βρίσκεται η Βουδιστική Στούπα που πέρα από κέντρο διαλογισμού, αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών για ανθρώπους που είτε ασπάζονται τη βουδιστική φιλοσοφία είτε καταφθάνουν στο σημείο για να συναντήσουν μια διαφορετική εικόνα από τις συνηθισμένες. Μια εικόνα γαλήνης, σε ένα τοπίο που δεν συναντάς συχνά.
Προσοχή – προσοχή! Σήμερα έχει επικρατήσει μόνο η Δημοτική Κοινότητα Λαγκαδαιίκων κι επομένως στο Google Map, θα βρεις το χωριό ως «Λαγκαδαίικα». Εκτός αν αναζητήσεις τον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου, που είναι άλλο ένα must visit για τη λίστα σου, αλλά μπορείς να τον επισκεφθείς μόνο κατόπιν συνεννόησης με τον Δήμο (είναι ανοιχτός συγκεκριμένες μέρες και ώρες).
Ετοιμάσου για μια περιπέτεια πρασίνου, νερών και μεγάλης θρησκευτικής ιστορίας που γίνεται μόνο στο Γελίνι!
***Κείμενα/ Φωτογραφίες: Ιωάννα Δούρη, Comms & Marketing Manager
