Ο Άγιος Γεράσιμος γεννήθηκε στο Ξυλόκαστρο και προέρχεται από την αρχοντική οικογένεια Νοταρά. Ένας ιστορικός ναός που δημιουργήθηκε προς τιμήν του Αγίου, βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του Ξυλοκάστρου. Με βάση την επιγραφή που βρίσκουμε στην κύρια είσοδο του ναού, η εκκλησία ανεγέρθηκε το 1622. Ωστόσο, ενδέχεται η χρονολογία αυτή να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς λέγεται ότι ο ναός είχε ανοικοδομηθεί μια εικοσαετία νωρίτερα.
Το 1954 ο ναός ανακαινίστηκε από τον Ιερομόναχο Νίκωνα, δίνοντας στην εκκλησία μια νέα πνοή.
Η αρχιτεκτονική του ναού στο εξωτερικό της
Στο προαύλιο του ναού βρίσκουμε ένα ψηφιδωτό, ενώ βρίσκουμε και μια εικόνα (αντίγραφο του Φώτη Κόντογλου) που απεικονίζει τον Άγιο. Στο δεξιό μέρος του προαυλίου υπάρχει ένα άνοιγμα στον τοίχο, στο οποίο συναντώνται τα οστά της οικογένειας Νοταρά. Λίγο πιο πέρα υπάρχουν τα σήμαντρα που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από τις καμπάνες.
Στο ανατολικό μέρος της εκκλησίας υπάρχουν κελιά με στοά που στηρίζεται σε κίονες οι οποίοι με τη σειρά τους συνδέονται με τόξα. Πριν την είσοδο στον ναό υπάρχει και μια ψηφιδωτή εικόνα της Παναγίας σε βυζαντινό ρυθμό.
Πώς είναι ο ναός εσωτερικά; - Οι πινελιές του Φ. Κόντογλου
Στο εσωτερικό του ναού βρίσκουμε βυζαντινό ξυλόγλυπτο εικονοστάσι και την εικόνα του Αγίου Γερασίμου σε χρυσή και αργυρή επένδυση, που προέρχεται από τον πρώτο ναό. Ξεχωρίζει το μαρμάρινο χαμηλό τέμπλο, έργο του Μ. Νουκάκη, ο οποίος επιμελήθηκε τα θωράκια, τους στύλους, τα κιονόκρανα, το επιστύλιο και τις παραστάσεις, θέλοντας να τους αποδώσει την επιβλητικότητα της βυζαντινής τέχνης. Βυζαντινής τέχνης είναι επίσης και η Αγία Τράπεζα, που διαθέτει πέντε κολώνες και ψηφιδωτή εικόνα της Άκρας ταπείνωσης.
Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα του Φώτη Κόντογλου.
Ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές από τους σεισμούς του 1928, αλλά επισκευάστηκε όπως του αρμόζει και απέκτησε ωραία ψηφιδωτά.
