Σε υψόμετρο 850 μέτρων, μέσα σε πράσινο και πολλές πηγές, Κορινθιακή σταφίδα και αμπελώνες, θα βρεις ένα μικρό χωριό που το λένε Σοφιανά. Βρίσκεται στις πλαγιές του Μαύρου Όρους (ή «Μαυριόρους», όπως θα ακούσεις συχνά να το αποκαλούν) και θα βρεθείς σε αυτό από τον δρόμο Ξυλοκάστρου – Τρικάλων, ακολουθώντας τις ταμπέλες.
Όμορφα εκκλησάκια, αιωνόβια πλατάνια, παλιές βρύσες με τρεχούμενα νερά, ένας δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος που διοργανώνει πανηγύρεις και υποδέχεται πάντοτε τους επισκέπτες με καλοσύνη είναι μερικά από αυτά που θα συναντήσεις στο χωριουδάκι. Το πιο σημαντικό απ’ όλα όμως, είναι οι άνθρωποι που δίνουν ζωή στο χωριό. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν τις δικές τους αγωνίες, τις δικές τους προσδοκίες, τα δικά τους όνειρα και το δικό τους χαμόγελο.
Ένα μικρό χωριό που στο σήμερα αριθμεί τους 60 εγγεγραμμένους κατοίκους, με πλούσια αγροτική ζωή και τη δική του ιστορία, σε προσκαλεί για μια ακόμη περιήγηση στην περιοχή του Ξυλοκάστρου και της Ευρωστίνης.
Η διαδικτυακή βόλτα στα Σοφιανά, μόλις ξεκίνησε!
Από πότε μαρτυράται παρουσία στο χωριό;
Μαθαίνουμε ότι το χωριό αποτελούσε οικισμό του σημερινού Γελινίου ήδη από το 1700, από την περίοδο δηλαδή της Ενετοκρατίας. Πώς το γνωρίζουμε; Μέσα από την απογραφή που είχε γίνει εκείνη την εποχή, η οποία μας έδωσε χρήσιμη γνώση για τα χωριά μας αλλά και για ολόκληρη την περιοχή.
Τα χρόνια περνούν και οι μεταβολές συνεχίζονται. Τα Σοφιανά για αρκετά χρόνια αποτελούν ενιαία δημοτική κοινότητα με το Ξανθοχώρι (που έφερε την ονομασία «Μάζι»), κάτι που αλλάζει το 1949, όταν πλέον τα Σοφιανά αποσχίζονται και συντελούν μια αυτόνομη δημοτική κοινότητα.
Καλώς ήρθατε, Σοφιανά, της σύγχρονης ιστορίας, λοιπόν!
Περί ονομασίας ο λόγος – Περί σοφών, αδελφών και άλλων εκδοχών!
Πώς τα Σοφιανά πήραν το όνομά τους; Είναι από τα λίγα χωριά των οποίων η... ονοματοδοσία, αποτελεί άλυτο μυστήριο, με διαφορετικές εκδοχές να την περιβάλλουν. Μέχρι στιγμής, έχουμε τέσσερις από αυτές στην κατοχή μας. Ας τις πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή!
Κάποιοι λένε ότι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το χωριό ήταν αρκετά προσοδοφόρο, παράγοντας πολλά σανά και η ονομασία «Σοφιανά» είναι ένας γλωσσικός μηρυκασμός, μια αναμάσηση της λέξης «σανά». Τραβηγμένο; Μπορεί! Άλλοι πάλι, αναφέρουν ότι η ονομασία του ανάγεται στα πρώιμα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας, όταν ένας πατέρας, θέλοντας να τιμήσει τις δύο κόρες του, Σοφία και Άννα, δίνει στον τόπο κατοικίας του την ονομασία «Σοφιανά». Αν δεχτούμε αυτή την εκδοχή, η ονομασία «Σοφιανά» αποτελεί τη σύμπτυξη των δύο γυναικείων ονομάτων.
Η τρίτη εκδοχή θέλει κάποιον ονόματι Σοφιανό να περνά από το χωριό και να δίνει το όνομά του στον τόπο, ενώ η τελευταία λέγεται μεταξύ σοβαρού κι αστείου από τους κατοίκους. «Οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ, ήσαν ανέκαθεν πολύ σοφοί», μας λένε και ξεκαρδίζονται καθώς συζητάμε στον προαύλιο χώρο του Πολιτιστικού Συλλόγου μια ζεστή μέρα του καλοκαιριού.
Οι εκκλησίες του χωριού – Γνώρισέ τις
Τι θα ήταν ένα Κορινθιακό χωριό, χωρίς τις όμορφες εκκλησίες του; Όπως όλα μας τα μικρά και μεγαλύτερα χωριά, έτσι και τα Σοφιανά, διαθέτουν τους δικούς τους ναούς, τους οποίους οι κάτοικοι τιμούν με τους εορτασμούς και τη φροντίδα που τους προσφέρουν.
Η μητρόπολη του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, η οποία είναι μονοθάλαμη και παραλληλόγραμμη. Παλαιότερα, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, οι Σοφιανίτες τονίζουν ότι ο Άγιος Γεώργιος βρισκόταν σε διαφορετικό σημείο από αυτό που τον συναντάμε σήμερα. Διέθετε σκαλοπάτια, γεγονός που σηματοδοτούσε την υποδούλωση των Ελλήνων στον Τούρκο κατακτητή και αποτελούσε ένα παμπάλαιο κτίσμα που πλέον δεν υπάρχει. Το 1887 η εκκλησία αυτή μεταφέρεται στη θέση που τη συναντάμε σήμερα, ώστε να είναι σε πιο κεντρικό σημείο, εντός του οικισμού και να εξυπηρετεί καλύτερα το χωριό.
Τα Σοφιανά διαθέτουν επίσης τους Αγίους Αναργύρους. Ένας δάσκαλος, ονόματι Σούβρας, με καταγωγή από τους Δελφούς και όντας πρωτοδιόριστος στην περιοχή, γνώριζε ότι κάποιος παπάς (από τα Σοφιανά έχουν περάσει 13 γενιές ιερέων) είχε παλαιότερα στην κατοχή του οστά των Αγίων Αναργύρων. Έτσι, κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας, χτίστηκε εκκλησία αφιερωμένη στους Αγίους. Σήμερα, μαθαίνουμε ότι τα οστά έχουν μεταφερθεί στην εκκλησία των Γελινιατίκων.
Τέλος, το χωριό διαθέτει κι ένα ξωκλήσι, αυτό της Αγίας Παρασκευής. Αναφέρεται ότι ήταν εξαιρετικά παλιό και ως εκ τούτου, ανακαινίστηκε πλήρως στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με έξοδα του χωριού.
Ο πρωτογενής τομέας κυριαρχεί στα Σοφιανά
Οι περισσότεροι Σοφιανίτες ζούσαν ανέκαθεν από τον πρωτογενή τομέα. Τα παλαιότερα χρόνια, η κύρια καλλιέργεια ήταν το σιτάρι. Επίσης, στον τόπο παρήγαγαν σανό, καλλιεργούσαν αμπελώνες και όπως σε όλη μας την περιοχή, έτσι κι εδώ, μεσουρανούσε η καλλιέργεια της Κορινθιακής σταφίδας.
Παράλληλα, όλοι διέθεταν κηπευτικά και φρούτα. Μάλιστα, το γεγονός ότι η ποιότητα του νερού ήταν (κι εξακολουθεί να είναι) άριστη, ενέτεινε την παραγωγή και δυνάμωνε την αξία των αγροτικών προϊόντων.
Σήμερα, οι κάτοικοι Σοφιανών είναι κατά βάση διπλοκάτοικοι, έχοντας ως μόνιμη κατοικία τα Μερτικέικα, το Ξυλόκαστρο και άλλες πεδινές περιοχές του Δήμου μας. Εξακολουθούν να καλλιεργούν τη γη και να βιοπορίζονται από αυτήν, ενώ η μαύρη σταφίδα έχει ακόμη την τιμητική της. Το χωριό διαθέτει σήμερα μελισσοκομείο και οινοποιείο, με εξαιρετικούς επαγγελματίες του κλάδου να παράγουν άριστης ποιότητας προϊόντα.
Λαϊκοί μύθοι και αφηγήσεις
Πολύ κοντά στο χωριό, υπάρχει ένα ρέμα. Πρόκειται για ένα σημείο που έχει τροφοδοτήσει τη φαντασία των παλιών, δημιουργώντας ιστορίες που κληροδοτήθηκαν στους νέους. Οι διηγήσεις αυτές θέλουν το ρέμα να κατοικείται από νεράιδες και ξωτικά. Η απότομη πτώση της θερμοκρασίας, λόγω των πολλών νερών, γεννούσε λαϊκούς μύθους που ζουν ακόμη και σήμερα και αναπαράγονται από στόμα σε στόμα.
Άλλοι πάλι, μιλούν για μια γυναίκα που έζησε στο χωριό κι εθεωρείτο μάγισσα. Περίεργη, απόμακρη και πάντα βιαστική όταν ακούγονταν συγκεκριμένοι ψαλμοί στην εκκλησία, λέγεται ότι μια μέρα, κατόπιν προτροπής ενός «πεφωτισμένου», οι κάτοικοι την εξανάγκασαν να μείνει στο εσωτερικό της εκκλησίας, σφαλίζοντάς της την κεντρική είσοδο. Έτσι, αφού ο παπάς έψαλε «τα σα εκ των σων» και το τροπάριο τελείωσε, με το που άνοιξε η πόρτα, η ίδια έτρεξε κι εξαφανίστηκε από προσώπου γης για πάντα.
Το περιστατικό θεωρείται από πολλούς αληθές και επιβίωσε από προφορικές μαρτυρίες της προηγούμενης γενιάς, από τις μαμάδες δηλαδή ανθρώπων που σήμερα διανύουν την έκτη ή έβδομη δεκαετία τους.
Τα Σοφιανά σήμερα – Ένας τόπος με μοναδική θέα και ομορφιά
«Αυτό είναι το χωριό μας», μας είπαν οι οικοδεσπότες μας, αφού μας έκαναν μια σύντομη γύρα λίγο μετά το πέρας της συζήτησής μας. Όμως, όσο περπατούσαμε στα Σοφιανά, όσο βλέπαμε τις εκκλησίες και τις καλλιέργειες, όσο επισκεπτόμασταν τις cozy γειτονιές, όλο και κάτι καινούργιο είχαμε να δούμε.
«Εδώ είναι η τάδε βρύση» ή «έλα να σου δείξουμε το σχολείο», μας έλεγαν κάθε τόσο οι Σοφιανίτες και μας πήγαιναν από γωνιά σε γωνιά, για να μας δείξουν τη φύση, τα καμπαναριά, τα όμορφα σπίτια και τη θέα.
Σήμερα, στο χωριό λειτουργεί νέο καφενείο που αποτελεί τόπο συνάντησης για τους κατοίκους και τους διερχόμενους και στεγάζεται στον χώρο του Πολιτιστικού Συλλόγου. Το καφενείο μάλιστα, έχει μια... κρητική εσάνς, καθώς οι νέοι του ιδιοκτήτες προέρχονται από την Κρήτη και φρόντισαν να γεμίσουν με νησιωτικές πινελιές το νέο τους κατάστημα. Ως εκ τούτου, η λύρα, το λαούτο και πολλές από τις παραδοσιακές τους λιχουδιές δεν λείπουν από το καφενείο.
Όπως μας είπαν και οι ντόπιοι, «το καφενείο είναι ο τόπος συγκέντρωσης για το χωριό. Αν δεν υπάρχει καφενείο στο χωριό, αυτό διαλύεται». Γι’ αυτό, χαιρόμαστε διπλά που οι Σοφιανίτες απέκτησαν νέο σημείο συνάντησης για να σμίγουν και να γεννούν νέες ιδέες που θα μετουσιώνονται σε αξιομνημόνευτα δρώμενα.
Τα Σοφιανά είναι ένα πανέμορφο μέρος που αξίζει να επισκεφθείς. Είναι ένας όμορφος επαρχιακός τόπος που θα αγαπήσεις με την πρώτη ματιά για την παρθένα ομορφιά και την απλότητά του.
Ραντεβού εκεί!
*** Γράφει κι επιμελείται τα κείμενα η Ιωάννα Δούρη, Comms & Marketing Manager
